W ten sposób Profesor podzielił dramatyczny los milionów Polaków. Należał do pokolenia, którego najpiękniejsze lata życia przypadły na najgorszy czas. Doświadczając goryczy członka podbitego narodu przeżywał także swój dramat osobisty. W liście z Działoszyc  do O. z 26.04.1944 powracał wspomnieniami do wydarzeń sprzed czterech lat:

            „O. Dobiega właśnie pięć lat naszej znajomości. Przebiegam je myślami i analizuję. Czy Ty wiesz, co się ze mną działo po waszym wysiedleniu z Kalisza? Nie chcę wspominać rozpaczy i łez, których nie mogłem ukryć nawet przed Rodzicami (...) W swej dziecinnej prawie jeszcze naiwności, prowadzony rozpaczą, poszedłem w tajemnicy przed wszystkimi błagać duchownego ewangelickiego, Niemca (licząc na jego chrześcijańskie serce), aby zechciał poczynić starania o zwolnienie z obozu Ciebie i Twoich Rodziców, tj. „moich krewnych”. Duchowny ten był wzruszony do łez, no i oczywiście nic nie uczynił.”

            Od 15.05.1940 r. Profesor, na mocy powszechnego obowiązku pracy, zatrudniony był w pełnym wymiarze godzin jako uczeń w firmie Manufakturwaren Marian Onderka w Kaliszu przy ówczesnym Rathauplatz 12. Sytuacja musiała być bardzo niepewna, skoro rozpoczął starania o uzyskanie zgody władz okupacyjnych na wyjazd z Kalisza:

            „Z uwagi na grożące mi przez Niemców aresztowanie uciekłem w grudniu 1940 r. na teren tzw. Generalnej Guberni, gdzie na stałe zamieszkałem we wsi Donosy koło miejscowości Kazimierza Wielka (powiat pinczowski, województwo kieleckie)

            Z zachowanych dokumentów wynika, że 16.10.1940 władze okupacyjne zezwoliły Edmundowi Szlachcie na wyjazd do Generalnego Gubernatorstwa, o czym powiadomiły ojca zainteresowanego. Z 30 grudnia pochodzi poświadczenie wymeldowania Profesora z ul. Częstochowskiej 34 w Kaliszu wraz ze wskazaniem nowego miejsca zamieszkania - wieś Turnowice w powiecie miechowskim. Rozbieżności pomiędzy faktami podanymi w życiorysie i wynikającymi z zachowanego dokumentu nie sposób dzisiaj wyjaśnić. Prawdopodobnie nie mają one zasadniczego dla losów Profesora znaczenia. Z tego czasu zachowały się dwie Kennkarty. W pierwszej, wydanej w Kazimierzy Wielkiej 23.03.1943 i ważnej do 23.03.1948, podano następujące dane osobowe:

            Szlachta Edmund, ur. 19.02.1925 w Kaliszu, zawód: uczeń szkoły handlowej, adres zamieszkania: Topola 107, pow. Miechów.

W drugiej natomiast, wydanej 10.04.1944 w Kazimierzy Wielkiej i ważnej do 10.04.1949, dane osobowe są inne:

            Szlachta Edmund Józef, ur. 23.02.1922 w Tczewie, zawód: urzędnik spółdzielni, adres zamieszkania: Kazimierza Wielka, ul. Kolejowa 6.

I znów zagadką pozostanie, w jaki sposób i w jakim celu Profesor stał się posiadaczem dwóch ważnych dokumentów tożsamości, biorąc pod uwagę skrupulatność hitlerowskiej biurokracji.

            Pewne jest natomiast, że wyjazd z Kalisza był konieczny, o czym świadczą zachowane listy rodziców kierowane do syna:

            „Cieszymy się, żeś szczęśliwie na miejsce zajechał. Życzymy Ci w Nowym Roku zdrowia i błogosławieństwa Bożego (...) W Kaliszu położenie i stan Polaków jest okropny, a pracą gonią do późnej nocy, a najgorzej z żywnością i opałem (...) jedna rozpacz, naprawdę że już się żyć nie chce. W tych dniach będą wszyscy bezrobotni wysłani, którzy nie mają pracy, dobrze żeś na czas jeszcze wyjechał.

            Według relacji córki z łapanki we wrześniu 1939 r. ojciec uratował się, ponieważ całkiem nieźle władał językiem niemieckim. Los pozostałych ofiar hitlerowskiej nienawiści do Polaków pozostał nieznany. Później, podczas pobytu w Generalnym Gubernatorstwie, wiele moralnej siły i pocieszenia dostarczali Profesorowi rodzice. Świadczą o tym liczne listy. Jednocześnie rodzice nie ukrywali przed ukochanym jedynakiem własnego trudnego położenia:

            „Nie masz Kochany Synu pojęcia, w jakich warunkach my teraz żyjemy. Dzięki Bogu, że wyjechałeś i znajdujesz się pod opieką Państwa K., za którą będziemy Państwu  K. przez całe życie wdzięczni. Pod każdym względem był Twój wyjazd konieczny.”

E. Szlachta w latach okupacji, Kielecczyzna

            Podczas pobytu w Kazimierzy Wielkiej Profesor zaprzyjaźnił się, z przebywającym tam tymczasowo, Austriakiem, studentem Akademii Sztuk Plastycznych w Wiedniu, wcielonym do Wehrmachtu i skierowanym na front wschodni. W świetle wspomnień córki Profesora był to człowiek, który nie żywił wrogości do Polaków i dla którego udział w wojnie był największym nieszczęściem. Obiecali sobie wówczas, że jeśli obaj przeżyją wojnę, spotkają się w lepszym świecie. Austriak nigdy już potem nie dał znaku życia - prawdopodobnie zginął na wschodnim froncie. Ta krótkotrwała przyjaźń nie była wówczas bezpieczna, ponieważ narażała na oskarżenie o kolaborację. I nie ma się czemu dziwić, biorąc pod uwagę cierpienia podbitego narodu i ich zbrodnicze na ludzkim umyśle następstwa. Pozostanie jedynie domniemaniem, czy już wówczas człowiek i jego najbardziej ludzkie sprawy stały się dla Profesora tak ważne jak na lekcjach języka polskiego, w których następujące po sobie pokolenia Asnykowców miały szczęście uczestniczyć.

            Jeśli prawdą jest, że nieszczęścia uszlachetniają - gdyż otwierają nas na drugiego człowieka i każą przyjmować go takim, jakim jest w swojej bezbronności wobec losu - to warto przytoczyć tutaj jeszcze jeden fragment z listu od rodziców, opatrzony datą 24.09.1941, gdyż może on wyjaśnić szlachetną wyrozumiałość i siłę przebaczenia wobec naszej sztubackiej niedojrzałości i nieodpowiedzialności:

            „Rysiek B. wyjeżdża w tych dniach na front wschodni. Syna Pana W. ( kolejarza ) wywieziono do Niemiec do pracy. (...) S. nie ma pracy i mieszka na starym miejscu, natomiast J. wyprowadził się w dzielnicę żydowską. Z. choruje z wycieńczenia. Umarła  K. córka na gruźlicę, druga córka dogorywa. Ogółem ludzie chorują z wycieńczenia.”

            Kto jest kochanym, ten potrafi docenić ten dar i ma szansę zaznać dobra od innych ludzi w sytuacji, kiedy najbardziej tego potrzebuje. W liście od rodziców, opatrzonym datą 22.03.1943 czytamy:

            „Jesteśmy także spokojni i ucieszeni, że Tobie nic nie zagraża i jesteś, jak nam zaznaczyłeś, na miejscu dobrze zabezpieczony, a to najgłówniejsze. (...) Również cieszymy się z energii i pracy Twej w nauce, jak i Twej znajomości z ludźmi inteligentnymi i dobrymi. Zasady te stosuj Kochany Synu dalej w Twem życiu.”

            Po latach wielu spośród wychowanków Profesora potrafiło docenić jego „zasady”, które oznaczały  pozyskiwanie sobie ludzi wdzięcznych i pamiętających, że właśnie dobrem należy za dobro odpłacać. Nie jest tutaj możliwe przytoczenie dziesiątków tekstów z widokówek i telegramów, które Profesor przechował w swoich zbiorach - dlatego też muszę ograniczyć się do nielicznych:

            „Nie jest łatwo wychowywać ludzi, kształtować ich umysły, urabiać charaktery. Ten, kto podejmuje się tego zadania, staje się współpracownikiem Boga w stwarzaniu drugiego człowieka - kontynuuje dzieło zaczęte przez Stwórcę.”

            „Drogiemu wychowawcy dużo zdrowia i radości życzy Marek Moga”

            „Prosimy o słuchanie Poetyckiego Koncertu Życzeń w dniu 13.11.68 o godz. 21.30 w programie I Polskiego Radia.

            Odwołując się w życiorysie do doświadczeń z lat okupacji Profesor napisał:
            „Na terenie Kazimierzy Wielkiej prowadziłem w czasie od 1 września 1942 r. aż do wyzwolenia w r. 1945 tajne nauczanie grup dzieci i młodzieży w wieku 10 - 17 lat w zakresie szkoły podstawowej i niższych klas liceum.”

            Zachowały się dwa egzemplarze noweli niemieckiego pisarza Teodora Storma „Jezioro Immen” w tłumaczeniu Edmunda Szlachty. We wstępie Profesor przytacza tekst, który Storm napisał już jako starzec:
            „Jak cudownie jest żyć, tylko żyć!
             Jak boleśnie, że siły zanikają i przypominają bliski koniec.”

            Córka doskonale pamięta, że ojciec często cytował A. Camusa, który tak powiedział o życiu i śmierci:
            „Absurdem jest, że żyjemy, ale jeszcze większym absurdem jest, że umieramy.”

            Niewątpliwie Profesor obdarzony był dużym poczuciem humoru, o czym z pewnością pamiętają jego byli uczniowie. Wymownym tego przykładem jest osobliwa pamiątka z czasów tajnego nauczania - „Pieśń o strasznym watażce Sobieraju - Sobierajowiczu” zbiorowego autorstwa Kompletu klasy IV, opatrzona wstępem E. Szlachty i mottem „Ku pokrzepieniu serc”. Dziełko to, będące parodią poematu heroicznego, dedykowane „prof. dr Stanisławowi Tyncowi na pamiątkę z lat okupacji”, ukazało się w Kazimierzy Wielkiej w 1943 roku.

            Według dokumentu z 15.02.1944 Profesor, w tym czasie tajny nauczyciel, pracował jednocześnie w Landwirtschaftliche Handelsgenossenschaft „Rolnik” w Kazimierzy Wielkiej. Mając stałe zatrudnienie i stałe zameldowanie mógł więc czuć się względnie bezpiecznie. W nie wyjaśnionych okolicznościach opuścił Kazimierzę Wielką (wg zachowanego dokumentu wymeldowany 15.05.1944 ) i przeniósł się do Działoszyc w powiecie miechowskim, gdzie mieszkał na ul. Skalbmierskiej 22. Z zapisków w zachowanym do dziś „Zeszycie obrachunkowym” można domniemywać, że zarabiał w tym czasie na życie dostarczaniem mieszkańcom okolicznych wsi podstawowych produktów spożywczych i przemysłowych. Obszar Polski, do którego należało województwo kieleckie, został wyzwolony przez Armię Radziecką na początku drugiej połowy 1944 r. Wówczas Profesor wystąpił  o legalizację wyników uczestnictwa w tajnym nauczaniu. W ten sposób na mocy decyzji Państwowej Komisji Weryfikacyjnej z dnia 23.08.1944 uzyskał Świadectwo ukończenia Gimnazjum Ogólnokształcącego, a następnie decyzją tej samej Komisji z dnia 19.02.1945 Świadectwo dojrzałości Liceum Ogólnokształcącego. 
            W tym samym „Zeszycie obrachunkowym” Profesor zanotował, że 15.05.1945 powrócił do Kalisza.
            W roku akademickim 1945/46 był studentem Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, ale już w pierwszym półroczu roku akademickiego 1946/47 był studentem prawa w ówczesnym Uniwersytecie i Politechnice we Wrocławiu, skąd w drugim półroczu przeniósł się na Wydział humanistyczny i rozpoczął studiowanie polonistyki.

            Po latach córka Profesora powiedziała, że ojciec, uzasadniając powód zmiany kierunku studiów, nazwał prawo „brudami”. 
            Jako student polonistyki borykał się z rozlicznymi kłopotami materialnymi, dlatego usilnie starał się o podjęcie pracy jako nauczyciel. Świadczy o tym pismo prof. zwyczajnego Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 28.06.1948 skierowane do władz miasta, które przytaczam w skrótach:

            „Zwracam się z uprzejmą prośbą do Pana Naczelnika o poparcie starań o posadę nauczycielską studenta naszego uniwersytetu, p. Edmunda Szlachty, a mojego ucznia z czasów wojny, z tajnych kompletów (...) Ja tylko dodam, że znam tego ucznia jako człowieka zdolnego i pracowitego. W czasie wojny i okupacji, odcięty od rodziny, zdany całkiem na własne siły, zdołał skończyć w tajnych kompletach studia licealne (...) Teraz studiuje polonistykę i w dalszym ciągu przebija się o swoich własnych siłach.”

Tajne nauczanie, drugi od lewej Edmund Szlachta.

            Poparcie przyniosło właściwy skutek i Profesor mógł później odnotować w swoim życiorysie:

            „Od r. szkolnego 1948/49 pracuję w zawodzie nauczycielskim w charakterze nauczyciela języka polskiego. W roku szkolnym 1948/49 pracowałem w liceum w Oleśnicy, w następnym roku szk. w I Liceum Ogólnokształcącym, potem zostałem przeniesiony do byłego Liceum Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Kaliszu, a od 1 września 1961 r. do chwili obecnej pracuję znowu w I Liceum Ogólnokształcącym im. A. Asnyka.”

            W latach stalinizmu oświata znalazła się pod silną presją komunistycznej ideologii, nic więc dziwnego, że Profesor w latach 1950 - 1954 składał egzaminy z zakresu wiadomości objętych programem kształcenia ideologicznego. Warto tu jedynie przypomnieć, że pomyślny wynik takich właśnie egzaminów był w tamtych czasach równoznaczny z uzyskaniem prawa do dalszej pracy w zawodzie nauczycielskim. Zachowało się z tego okresu osobliwe pismo urzędowe:

            „Dyrekcja Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących w Kaliszu niniejszym zaświadcza, że Ob. Szlachta Edmund jest w roku szkolnym 1953/1954 wykładowcą j. polskiego tut. Liceum. Do klasy zamkniętej uczęszczają pracownicy K.M. PZPR (I Sekretarz, II Sekretarz K.M., Kier. Propagandy).

            W świetle wspomnień córki Profesor nie był nigdy zwolennikiem komunistycznej ideologii, gdyż była ona sprzeczna z jego pojmowaniem świata i człowieka. Wielkie dzieła literatury powszechnej i polskiej nie potwierdzały słuszności racji zwolenników „nowego ładu”. Jednocześnie Profesor nie chwalił politycznych i społecznych realiów Polski przedwojennej. Można powiedzieć, że raczej żył ideami, które trudno zaklasyfikować do obrębu klasycznie pojmowanych systemów społeczno - politycznych. Jak podkreśla córka: „Ojciec nie był tu”, „Żył we własnym świecie”, „Interesował się literaturą, matematyką, łaciną, astronomią”. Powiedział do córki, kiedy była małym dzieckiem: „Gwiazdy nie spadają, bo każda z nich jest słońcem”. Profesor miał wyostrzone spojrzenie na rzeczywistość, w której żył i z pewnością nieprzypadkowo napisał w swoich „Materiałach pedagogicznych”:

            „Uważam, że postęp dokonuje się nie przez ciągłe oklaskiwanie i przyklaskiwanie, ale konstruktywną krytykę tego, co złe, niewłaściwe, krzywdzące.”

            Pozwolę sobie dodać, że myśl ta jest, niestety, ciągle aktualna w kontekście spraw i wydarzeń jak najbardziej nam współczesnych.

Danuta, z domu Frydrychowicz, żona E. Szlachty

           W roku 1950 Profesor zawarł związek małżeński z Danutą, z domu Frydrychowicz, a w następnych latach był ojcem dwojga  dzieci -  Jana Krzysztofa i Małgorzaty. Zachowała się laurka od kilkuletniej córki:

            „Kochanemu tatusiowi zdrowia, szczęścia życzy Gosia. Dużo szczęścia i słodyczy tatulkowi Gosia życzy.”

            W 1954 Edmund Szlachta został w wyniku wyborów radnym Miejskiej Rady Narodowej i pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Oświaty. Rok później uzyskał Dyplom nauczyciela szkół średnich ogólnokształcących i zakładów kształcenia nauczycieli w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu.

            Nie sposób tutaj przytoczyć wszystkich dowodów uznania i oddania, jakie następujące po sobie pokolenia Asnykowców słały Profesorowi. Żywię przekonanie, że nikt, kto był uczniem „Mundka”, nie zaprzeczy, że cieszył się On wyjątkowym poważaniem jako dydaktyk i wychowawca:

            „Kiedy zbliża się historia,
             rozprężamy nerwy swe,
             bo to lekcja jest wesoła,
             choć uczymy dużo się.”

            „Z okazji Święta Pracy „śliskie umizgi” szefowi zasyła „Bydło” z XI D”
            (Kalisz 1.05.1969 - z podpisami trzydziestu uczniów )

            „Setną lekcję dzisiaj mamy,
             Setną lekcję dzisiaj mamy,
             Profesora tak kochamy,
             Profesora tak kochamy.
             Bo profesor chłop morowy,
             Bo profesor chłop morowy,
             Polski wbija nam do głowy,
             Polski wbija nam do głowy”. 

            „A Pan Szlachta biedny człowiek,
             wciąż zadręczał myślą się,
             że będzie leczył zęby swe.” 

            W świetle wspomnień córki Profesor był pochłoniętym pracą nauczycielem z powołania, a szkoła była dla niego całym życiem. Tam uporczywie szukał swojego spełnienia i odnajdował, choć zapewne nie bez rozczarowań, goryczy i zawodów. Nie żył sprawami materialnymi. Cenił niezależność. Jako wychowawca wielu pokoleń uczniów nie był moralistą - przyznawał ludziom prawo do wolności sumienia i dokonywania w życiu wyborów zgodnie z własnymi przekonaniami.
Uważał, że nie ma jednej racji, na którą warto by się powoływać jako uniwersalną. Chyba dlatego bliskie mu były słowa L. Kołakowskiego:
            „Większość poglądów na świat to środki wynalezione w świecie zasady, która weźmie za nas naszą odpowiedzialność.” 

Cytując J.P. Sartre`a:
            „Człowiek nie jest niczym innym, jak tylko tym, czym jest”

Sam napisał:
            „Człowiek może nic nie mieć, ale zawsze może zachować swą godność”.

Prof. Edmund Szlachta

            Wokół osoby Profesora narosło przez lata wiele anegdot. To dowód na to, że był postacią niezwykle popularną i barwną. Nie przytaczam ich tutaj, ponieważ zajęłyby wiele stron. Pozwolę sobie jedynie przypomnieć, że poza formami jak najbardziej tradycyjnymi Profesor odpytywał „metodą zaczerpnięcia”, „metodą ciosu w brzuch” oraz tych „którzy spoczęli na laurach.” Będąc człowiekiem obdarzonym dużą dozą humoru jednocześnie bardzo poważnie i głęboko traktował swoją profesję.

W swoich materiałach pedagogicznych zanotował:
            „Nie wolno mi dopuścić, żeby zgasł ten ogień, który we mnie płonie, przeciwnie: powinienem go podsycać, choć nie wiem, do jakiego rozwiązania mnie to doprowadzi. Nie zdziwiłbym się, gdyby okazało się smutne. Ale w pewnych sytuacjach lepiej być zwyciężonym niż zwycięzcą.”

Te słowa współbrzmią z sentencją A. Rudnickiego, jaką odnalazłem w zapiskach Profesora:
            „Przeżywa się głęboko właściwie tylko to, co się samemu przeżywa.”

W innym miejscu w materiałach pedagogicznych czytamy:
            „Zbyt długo jestem nauczycielem j. polskiego, a poloniści to trochę taki szczególny rodzaj ludzi: lubią młodzież, kochają poezję i piękno, zawsze poważnie traktują swój przedmiot, chcą wychowywać uczniów na ludzi prawych i wrażliwych, patriotów i internacjonalistów, wrogów wszelkiego fanatyzmu i dogmatyzmu, ludzi umiejących samodzielnie myśleć... no i mają coś z Judymów (szkoda może tylko, że nie wszyscy żyją w celibacie.”)

Kilka stron dalej Profesor dodał:
        „I na szczęście nigdy nie jesteśmy osamotnieni - mamy w swej pracy wielkiego i niezawodnego sprzymierzeńca, jakim jest zawsze aktualna prawda zawarta w wielkich dziełach literatury polskiej i światowej.”

Podczas jednej z rad pedagogicznych (brak datowania), sądząc z kształtu pisma, odnotował w wyraźnym wzburzeniu emocjonalnym:
            „Wychowawca z prawdziwego zdarzenia nie może napisać sprawozdania z tego, jak realizuje program wychowawczy, choćby był polonistą! On go po prostu realizuje.”

            W wolnych chwilach Profesor słuchał muzyki klasycznej, ale był także ciekaw, co dzieje się w muzyce młodzieżowej. Córka pamięta, jak uczniowie przynieśli Profesorowi pierwszą płytę Beatlesów.
          Grywał na pianinie podczas spotkań towarzyskich, choć nie był ich szczególnym zwolennikiem. Miał naturę samotnika i z tej racji potrzebował często „bycia z sobą sam na sam”. Rysował i malował - zachowały się dwa rysunki, z których jeden przedstawia prawdopodobnie pierwszą miłość profesora, drugi natomiast szlachecki dworek oraz jedna akwarela, również z wizerunkiem dworku z okolic Kazimierzy Wielkiej. Rozbudzał w swoich dzieciach zainteresowanie światem. W młodości lubił fotografować. Córka wspominała, jak ojciec uczył ją tańczyć walca. Zabierał swoje dzieci na wyprawy łodzią po Prośnie - był zresztą członkiem KTW. Parodiował Gomułkę i uśmiechał się pod nosem mówiąc o czołowych postaciach życia politycznego w PRL. Nie wchodził w „układy” dla osiągania osobistych zysków i stronił od ludzi, którzy własne dobro stawiali ponad moralnością. Bronił się przed uzależnieniem od tych wszystkich, którzy proponowali uproszczone recepty na życie. Może właśnie dlatego w zapiskach Profesora odnalazłem następujący fragment z J.P. Sartre`a:
            „Człowiek pozbawiony wszelkiego oparcia i wszelkiej pomocy skazany jest na to, by w każdem momencie swego istnienia stwarzać człowieka.”

Przede wszystkim jednak w wolnym od nawału pracy czasie czytał, gdyż jak sam napisał:
            „Ludzie przestają myśleć, gdy przestają czytać.”

      Doświadczenia wojenne sprowadziły wątpliwości natury religijnej. Córka pamięta, jak ojciec pytał:
„Jak doskonałość mogła stworzyć tak niedoskonały świat?” Jednocześnie nie opowiadał dzieciom o szczegółach wojennej tragedii, jeśli już powracał do tamtych lat, to wspominał sytuacje humorystyczne.

Prawdopodobnie kryzys wiary jeszcze bardziej otworzył Profesora na człowieka. Jeżeli tak w istocie było, to nieprzypadkowo w swoich zapiskach cytuje Sofoklesa:
            „Wiele jest rzeczy godnych podziwu, ale nic nie zasługuje na uwielbienie większe niż człowiek.”

            Profesor był organizatorem i opiekunem młodzieżowego zespołu muzycznego „Waganci”, wieloletnim i aktywnym opiekunem Koła Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej przy I LO, założycielem i wieloletnim opiekunem Koła Towarzystwa Miłośników Kalisza przy I LO, wielokrotnie wygłaszał odczyty na temat literatury w Bibliotece ZNP oraz referaty okolicznościowe w Teatrze im. W. Bogusławskiego podczas Zjazdów Asnykowców,  był także prelegentem Towarzystwa Wiedzy Powszechnej  Uniwersytetu Powszechnego dla Rodziców. Zawodowa i społeczna aktywność szła w parze z wiarą w   sprawczą siłę literatury w świecie powszednich spraw ludzkich, o czym świadczy temat jednej spośród wielu, podobnych sobie pod względem ideowym, prelekcji: Bogactwo uczuć i środki ich wyrażania w poezji Jana Kochanowskiego (na podstawie „Fraszek”). Można powiedzieć, że w takiej sytuacji Profesor objawia się jako spadkobierca tradycji romantycznej.

            Żywił szacunek dla wychowanków szkoły, z którą związał się na wiele lat życia. Z pewnością głęboko wierzył, że ucznia należy spostrzegać od jego dobrej strony i wybaczać mu błędy będące następstwem młodzieńczej niedojrzałości. Uważał, że najlepszym profesorem jest życie i tym bardziej cieszył się z osiągnięć absolwentów „starej budy”. Podczas Zjazdu Asnykowców w 1978 r. Profesor powiedział:
            „Aby zaś wymienić wszystkich współcześnie działających wybitnych wychowanków szkoły, trzeba by po kolei przedstawić wszystkich uczestników Zjazdu.”

W związku z tym Zjazdem dziennikarz lokalnej gazety napisał:
            „Wspaniałe i burzliwe dzieje najstarszej kaliskiej szkoły, nazwiska jej najwybitniejszych wychowanków (...) przypomniał podczas spotkania w Teatrze im. W. Bogusławskiego w ciekawym i z ogromnym sentymentem wygłoszonym referacie polonista I LO Edmund Szlachta.”

Uroczystość wręczenia  Złotego Krzyża Zasługi, 1975 rok

            W roku 1975 Profesor został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, a w 1978 otrzymał Nagrodę  Ministra Oświaty i Wychowania  za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej. W tym samym roku „Uchwałą Prezydium Zarządu Wojewódzkiego ZBOWiD w Kaliszu” został powołany na członka Wojewódzkiej Komisji Historycznej w Kaliszu. W związku z tą nominacją Profesor, który był członkiem ZBOWiD w uznaniu zasług w tajnym nauczaniu, zanotował w swoich zapiskach: „W Komisji nie rozwinąłem aktywniejszej działalności z powodu bardzo złego stanu zdrowia: żółtaczka, zaleczona gruźlica, dwie operacje: resekcja żołądka, wycięcie woreczka żółciowego.” W 1982 Profesor został wyróżniony Nagrodą Kuratora Oświaty i Wychowania w Kaliszu i 1. 09. przeszedł na emeryturę. Rok później, podczas kolejnego Zjazdu Asnykowców, otrzymał odznakę „Honorowy Obywatel Miasta Kalisza .”

            W ostatnich latach zawodowej aktywności  Profesor, w świetle wspomnień córki, był coraz bardziej zmęczonym człowiekiem. Później, podczas długich nocnych rozmów, powracał do dawnych lat, ale także z dużym zainteresowaniem komentował najnowsze wydarzenia. Z wiarą w lepszą przyszłość powitał przełom polityczny w roku 1989. Obiecywał sobie, że napisze o wszystkich ważnych w swoim życiu ludziach i wydarzeniach, ale jakoś nie znalazł na to czasu.

            Po śmierci żony nie chciał być ciężarem dla swoich dzieci, tak jak przez całe swoje życie nie chciał być ciężarem dla nikogo niezależnie od okoliczności, dlatego zamieszkał najpierw w Domu Kombatanta, a potem w Domu Opieki Społecznej przy ul. Winiarskiej. To był wybór Profesora - wspaniałego humanisty, który nieustannie poszukiwał swojego miejsca w świecie i chciał decydować o swoim losie.

            Edmund Szlachta zmarł po ciężkiej chorobie 26.11.1991. 
            „Non omnis moriar” - Horacius dixit, Panie Profesorze.