Samosiuk Zbigniew - biography

SAMOSIUK ZYGMUNT (1939-1983) operator filmowy.

Ur. 10 III 1939 w Kaliszu, jako syn Jana inżyniera sanitarnego i Ireny z Nawrockich. Podczas okupacji poważnie chorował (miał trudności z chodzeniem i mową). W 1957 ukończył Liceum Ogólnokształcące im. A. Asnyka. Już w liceum zaczął fotografować za co zdobywał nagrody na szkolnych konkursach. Po maturze, pod wpływem ojca wybrał Politechnikę Wrocławską, ale nie zdał egzaminu wstępnego. Mieszkając u siostry we Wrocławiu rozpoczął pracę fotoreportera w redakcji Poglądów, od stycznia 1958 pracował także w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu. W 1958 rozpoczął studia na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej im. Leona Schillera w Łodzi. Studia ukończył w 1965, pracą dyplomową były zdjęcia do szkolnego filmu fabularnego Sala nr 1 (1964) oraz do dokumentu Kurpie (1964). Podczas studiów nadal uprawiał fotografikę. Od 1968 należał do Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Od 1 XII 1965 do 30 XI 1971 zatrudniony był jako operator w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie; od XII 1971 w Przedsiębiorstwie Realizatorów Filmowych Zespoły Filmowe. Realizował tematy do Polskiej Kroniki Filmowej, był współautorem zdjęć do filmów dokumentalnych Maraton (1965) i Bal w Pieskowej Skale (1966). W 1966 zadebiutował jako samodzielny operator filmem Jeden z sześciu tysięcy. W 1967 Samosiuk z reżyserem Tadeuszem Jaworskim odbył wyprawę filmową do Singapuru, Nowej Zelandii, Australii i na Wyspy Fidżi.

W 1966 S. rozpoczął twórczość fabularną jako autor zdjęć do filmu Andrzeja Wajdy Polowanie na muchy. Realizował także zdjęcia do kolejnych dwóch filmów Wajdy Krajobraz po bitwie (1970) i Brzezina (1970). Współpracował z czołówką polskich reżyserów, m.in. Januszem Morgensternem - Trzeba zabić tę miłość (1972), Trzosem-Rastawieckim - Zapis zbrodni (1974, Nagroda Główna za zdjęcia na I Festiwalu Polakich Filmów Fabularnych w Gdańsku), Skazany (1975), ...gdziekolwiek jesteś Panie Prezydencie (1978, Nagroda Główna za zdjęcia na V Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku). Realizował zdjęcia do filmu Waleriana Borowczyka Dzieje grzechu (1974), Janusza Majewskiego Lekcja martwego języka (1979). Za filmy Piotra Szulkina Golem (1979) otrzymał Nagrodę Główną za zdjecia na XXVIII Międzynarodowym Festiwalu w San Sebastian w 1980 i Wojna światów - Następne stulecie (1980) - nagrodę za zdjęcia na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Fantastycznych w Madrycie w 1982.

Był także autorem zdjęć do filmów: Dagny (1976), Kochaj, albo rzuć (1977), Sprawa Gorgonowej (1977, Nagroda Główna za zdjęcia na IV Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku), Godzina W (1979), Królowa Bona (1980), Austeria (1982), Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (1982), Akademia Pana Kleksa (1983, nagroda za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży w 1984 - przyznana pośmiertnie).

W 1975 został laureatem Nagrody Artystycznej II stopnia ministra kultury i sztuki. W 1984 na XIV Lubuskim Lecie Filmowym Łagów 84 otrzymał pośmiertnie Złote Grono za twórczy wkład w rozwój polskiej sztuki operatorskiej i zrozumienie istoty partnerstwa w twórczości filmowej; także pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Jako hobby uprawiał malarstwo olejne.

Zmarł 24 XI 1983 w Warszawie, pochowany został na warszawskim cmentarzu Prawosławnym. Dwukrotnie żonaty: z Krystyną Szabłowską, architektem i historykiem sztuki (22 IV 1962 - od 1969 zamieszkała we Francji) i z Ireną Karel, aktorką filmową (od 1970, ślub 23 II 1974), dzieci nie miał.

Senat warszawskiej szkoły filmowej ustanowił Nagrodę im. Zygmunta Samosiuka za najlepszy debiut operatorski roku.

PSB (Gazda J.). - [Szal B.] bs, Kim był Zygmunt Samosiuk? W rocznicę śmierci. Oprac..., Ziemia Kaliska 1984 nr 43 s. 1, 6; Nowi maturzyści, Ziemia Kaliska1957 nr 3 s. 14.

Opracowała dr Ewa Andrysiak