|
Bronisław Szczepankiewicz - księgarz, drukarz, nakładca żyjący na przełomie XIX i XX wieku.
Bronisław Dziryt Szczepankiewicz urodził się w 1843 roku w Wielkopolsce. Do Kalisza przybył około 1869 roku. Jego drogi życiowe w młodości są mało znane. Z opublikowanych pamiętników wynika, że służył w wojsku pruskim, stąd też biegle władał językiem niemieckim. Wiadomo też, że ożenił się z Genowefą z Dąbkowskich, a 29 października 1869 roku w Kaliszu, urodziła się jego najstarsza córka Stanisława.
W roku 1878, kiedy Bronisław Szczepankiewicz otworzył księgarnię, skład nut i czytelnię, Kalisz był miastem gubernialnym i liczył 18000 mieszkańców. W mieście działało w tym czasie sześć księgarń - liczba dość imponująca, mimo że miasto miało charakter wielonarodowościowy i fakt ten niewątpliwie wpływał na rozwój życia kulturalnego. Funkcjonowały wówczas firmy Fingerhuta, Grabowskiego, Hurtiga, Mittwocha, Wartskiego oraz Spółki Księgarsko - Kolportacyjnej powstałej w Warszawie, a mającej swoją agenturę w Kaliszu. Mimo tej silnej konkurencji Bronisławowi Szczepankiewiczowi przypadły największe zasługi na polu księgarskim. Wkrótce po powstaniu jego księgarnia stała się centrum organizacyjnym życia kulturalnego miasta. Była miejscem spotkań działaczy społecznych, rozprowadzała bilety na przedstawienia amatorskie i koncerty muzyczne, przyjmowała zapisy na wieczornice, a także przygotowywała programy, plakaty, afisze.
Oprócz zwykłej działalności księgarskiej Szczepankiewicz prowadził też na szeroką skalę prenumeratę pism krajowych oraz zagranicznych mających debiut w kraju. Wielkim udogodnieniem dla klientów był fakt, że z czasem gazety i periodyki dostarczano do domu abonamentów, bez względu na to, czy mieszkali oni w Kaliszu, czy też na prowincji.
Księgarnia sprowadzała też książki, ryciny, nuty, które zamówione przez nabywców, nie znajdowały się
na składzie, ponadto w każdej chwili do dyspozycji czytelnika była "Bibliografia XIX wieku" oraz "Przewodnik Bibliograficzny" - zainteresowany mógł przejrzeć wybrane pozycje. Dodatkowo na wyposażeniu księgarni znajdowała się prasa kopiowa.
W ofercie księgarni Szczepankiewicza oprócz polskiej beletrystyki współczesnej, na którą był największy popyt,
był wielki wybór bogato ilustrowanych książek dziecięcych i młodzieżowych. Dość duże
zaopotrzebowanie było też na książki o tematyce religijnej, do nabożeństw, zarówno dla katolików jak i ewangelików. Były one często bogato zdobione, oprawione w kość słoniową, aksamit, róg, skórę czy płótno. Ponadto księgarz posiadał dzieła poświęcone historii miasta tzw. "Calissiana", np. Adama Chodyńskiego "Dawne ustawy miasta Kalisza". Często były w sprzedaży dzieła polskich autorów współczesnych: Sienkiewicza, Żeromskiego, Orzeszkowej czy Reymonta.
Asortyment wzbogacony był przez dzieła obcojęzyczne m.in. w języku rosyjskim, czy niemieckim. W księgarni był również duży wybór książek specjalistycznych np. z zakresu pedagogiki, czy też rolnictwa, hodowli i uprawy roślin.
Dzięki otwarciu w 1907 roku w Kaliszu Szkoły Handlowej księgarnia znacznie się rozwinęła, poprzez sprzedaż na szerszą skalę podręczników szkolnych. Nie znaczy to jednak, że dotychczas Szczepankiewicz nie prowadził takiej działalności. Jego księgarnia zaopatrywała w podręczniki uczniów prywatnych pensji, szkół elementarnych, gimnazjów męskich i żeńskich oraz szkół realnych.
Bardzo ważną rolę w udostępnianiu książek i czasopism odegrała czytelnia i wypożyczalnia. Bronisław
Szczepankiewicz przejął wypożyczalnię książek polskich od Napoleona Wartskiego, a w kilka lat później od Asnyków wypożyczalnię książek francuskich i znacznie powiększył jej księgozbiór. W 1880 roku czytelnia liczyła 1700 dzieł polskich (w tym 120 dla dzieci), 1600 francuskich, 800 niemieckich, a także kilkadziesiąt czasopism polskich i obcojęzycznych.
Księgozbiór czytelni stał na dość wysokim poziomie. Obok literatury beletrystycznej znaleźć można było dzieła takich autorów jak: Czacki, Czartoryski, Karpiński, Niemcewicz, Naruszewicz, Kochanowski czy bracia Śniadeccy.
Księgarnia B. Szczepankiewicza przez trzydzieści sześć lat działalności zawsze była wysoko oceniana i cieszyła się zasłużoną renomą.
Drukarnia i księgarnia nie były jedynymi placówkami, z którymi Szczepankiewicz związał się na polu zawodowym. Dał się także poznać jako dziennikarz "Kuriera
Kaliskiego" - "Pisma codziennego, literackiego, społecznego, ekonomicznego i
politycznego". W latach 1911-1914
redaktorem "Kuriera Kaliskiego" był Szatkowski, po nim funkcję wydawcy i redaktora przejął Szczepankiewicz.
Podczas swego bujnego życia Bronisław Szczepankiewicz podejmował wiele funkcji społecznych; był starszym Zgromadzenia Kupców miasta Kalisza, członkiem rady Pierwszego Towarzystwa Pożyczkowo - Oszczędnościowego, oraz członkiem Zarządu Popierania Przemysłu i Handlu. W kwietniu 1909 został prezesem Kaliskiego Towarzystwa Esperantystów.
Bronisław Szczepankiewicz, posiadający szczególne zdolności organizacyjne, próbował przeciwstawić się powstającemu w warunkach zaboru zastojowi życia kulturalnego. Największą aktywność wykazał przy tworzeniu Towarzystwa Muzycznego którego był współzałożycielem i pierwszym prezesem. Towarzystwo Muzyczne odegrało ważną rolę w krzewieniu kultury polskiej. Upowszechniało nie tylko muzykę, ale także literaturę. Regułą było, że w programie koncertów i wieczorów muzycznych umieszczano deklamacje poezji i fragmentów prozy. To właśnie na koncertach, czy wieczorach muzycznych, przekazywane były treści patriotyczne. Dzięki ludziom działającym z takim zaangażowaniem jak Szczepankiewicz, polska kultura, choć zakonspirowana, docierała do szerokiego odbiorcy i przetrwała najtrudniejsze chwile. W 1902 roku głównie dzięki jego usilnym staraniom, z własnych środków wybudowano gmach Towarzystwa.
Przez trzydzieści sześć lat pracy zawodowej Bronisław Szczepankiewicz spełniał misję upowszechniania książki. Czynił to zarówno na gruncie księgarskim, jak i drukarskim. Jako drukarz zaspokajał potrzeby swoich odbiorców głównie przez kalendarze, które cieszyły się największym zainteresowaniem czytelników o różnym stopniu wykształcenia i pozycji społecznej. Wykazywał też spore zainteresowanie tematyką regionalną.
Bardzo ważną rolę w popularyzacji książki spełniała czytelnia, która funkcjonowała przy księgarni. Wobec braku biblioteki
publicznej była to jedyna forma umożliwiająca kontakt z książką w domu, bez konieczności jej zakupu.
Po długich i ciężkich cierpieniach zmarł w wieku 85 lat 30 października 1922 roku.
Na
podstawie pracy Ewy Saganowskiej opracował Krzysztof Płociński
|
