Rynek po zniszczeniu w 1914 r.

Rynek po zniszczeniu w 1914 r. (T. Chrzanowski, Kalisz, Warszawa 1978)

1914 sierpień 4, Kalisz

Rozkaz wojskowego komendanta niemieckiego

do Magistratu m. Kalisza

Do magistratu miasta Kalisza!

Ponieważ nocy bieżącej dano z domów kilka wystrzałów do załogi miasta Kalisza, ustają wszystkie względy wobec ludności. Zakazuję wszelkiej komunikacji z prowincją i znoszę wszystkie listy żelazne. Wszystkie restauracje mają być zamknięte, z wyjątkiem hotelu Europejskiego, który uważać należy za moją kwaterę. Wzbrania się zatrzymywania się na ulicach i placach. Nieprzestrzeganie rozkazów wojskowych karze się śmiercią. Aresztowanych dzisiejszej nocy 6 obywateli zostaje pod moją władzą. Przy najmniejszym oporze będą rozstrzelani. Jako karę za zajścia dzisiejszej nocy zapłaci miasto do godziny 5 po południu 50.000 rubli. Na wypadek powtórzenia się nowych rozruchów ze strony mieszkańców, każdy dziesiąty obywatel zostanie rozstrzelanym. Od godziny 8. dzisiaj wieczorem muszą wszystkie domy być zamknięte i wszystkie okna oświetlone. Magistrat ma - natychmiast postarać się o opublikowanie tego obwieszczenia. Zabraniam wydawania gazet.

Preusker,
major i komendant II/155,
komendant m. Kalisza.


Źródło: Zbiór dokumentów dotyczących sprawy polskiej. Sierpień 1914-styczeń 1915, Szwajcaria 1915, s. 62.