Trudno polecać „Bibliografię historii Kalisza” szerokim rzeszom czytelników: to publikacja raczej dla naukowców, studentów piszących prace magisterskie o naszym mieście czy hobbystów-szperaczy zainteresowanych jego dziejami i piśmiennictwem.

O tym jednak, że jest to książka potrzebna, nikogo chyba przekonywać nie trzeba. Jak pisze we wstępie dr Krzysztof Walczak, prezes Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które tę książkę wydało przy wsparciu finansowym kaliskiego samorządu, literatura historyczna odnosząca się do naszego miasta od dawna oczekiwała na wydawnictwo bibliograficzne. Bogata literatura do dziejów Kalisza, pomimo ogromnego zainteresowania jego historią, nigdy jeszcze nie została zgromadzona w jednym wydawnictwie bibliograficznym, obejmującym nie tylko wydawnictwa zwarte, lecz także bogactwo informacji zawartych w czasopismach. Zwłaszcza tysiące artykułów w kaliskiej prasie po dziś dzień pozostawały „ziemią nieznaną”, poznawaną wyrywkowo i wybiórczo, materiałem bibliograficznym nie uporządkowanym (z nielicznymi wyjątkami) do dzisiaj i nie wykorzystywanym badawczo na tę skalę, na jaką zasługuje - stwierdza dalej, informując, że pomysł opracowania i wydania tej książki (a raczej czterech książek, bo zaplanowano cztery tomy; tu mamy do czynienia dopiero z pierwszym z nich) pojawił się już w 1987 roku, gdy powstało KTPN. Zorganizowano wtedy Pracownię Bibliografii Kalisza, która postawiła sobie zadanie usystematyzowania historiografii grodu nad Prosną i edycji jego bibliografii. Została ona przygotowana pod nadzorem komitetu redakcyjnego kierowanego przez prof. dr hab. Hannę Tadeusiewicz. Szczególna rola przypadła dr Ewie Andrysiak z Książnicy Pedagogicznej, która przez lata sama gromadziła materiały do tej publikacji.

 Tom pierwszy „Bibliografii...” to blisko dwa i pół tysiąca haseł. Zgrupowano je w trzech działach: ogólnym, zawierającym informacje m.in. o kaliskich czasopismach, jednodniówkach, kalendarzach i informatorach, statystykach, biografiach, pamiętnikach i wspomnieniach, drugim, dotyczącym środowiska geograficznego i przyrodniczego oraz najkrótszym, trzecim, dotyczącym ludności. Dla unaocznienia przyjrzyjmy się hasłu wybranemu losowo: 224. Kalendarz Polityczny na rok pański 1746, po przybyszowym pierwszy, po przestępnym drugi: Rewolucye roczne, Lunacye, Zaćmienia, bieg Xiężyca y Planet innych, także Tablice Wschodu, Zachodu, y biegu Słońca; Przytym komput lat monarchow y Xiążąt Europy; porządek Senatorow y Dygnitarzow Korony Polskiey; także W. X. Litewskiego wyrażający. - W Kaliszu: w Drukarni Coll. Soc. Jesu, [1746]. - [120] k.; 12225. Taki to już urok bibliografii.

Mimo, że wydawnictwo zostało opracowane i wydane z widoczną starannością, a praca nad nim musiała być wyjątkowo żmudna (o czym świadczy choćby wspomniany już fakt jego ukończenia kilkanaście lat po rozpoczęciu przygotowań), autorzy nie ustrzegli się pewnych uchybień. Przewidział to zresztą dr Krzysztof Walczak, który już we wstępie zaznaczył, że nie jest ono wolne od niedoskonałości, spowodowanych przez ogrom materiału. Zaledwie je przeglądając, zatrzymałem wzrok na danych bibliograficznych dotyczących bliskiego mi pisarza, jakim był Eligiusz Kor-Walczak. Autorzy uwzględnili tu (i słusznie) nawet krótkie notki na jego temat, jakie ukazały się w „Ziemi Kaliskiej” i „Życiu Kalisza” (nie mówiąc już o maleńkim „Opatowianinie”), zapominając o dużym, bodajże dwustronicowym tekście, który ukazał się w 2000 r. w tygodniku „Kaliski Przegląd”. Nie chodzi przy tym rzecz jasna o wartość czy wielkość tekstu, ale o sam fakt publikacji i o to, że pewne tytuły prasowe są w „Bibliografii...” uwzględniane, a inne nie. To ostatnie dotyczy nie tylko „Przeglądu”: autorzy publikacji nie dotarli chyba również do egzemplarzy „Echa Kalisza”. Ja w każdym razie nie znalazłem w „Bibliografii...” ani śladu jego niegdysiejszego istnienia. Takie braki należy wytykać przede wszystkim po to, aby nie powtarzały się w przyszłości. Przed nami przecież jeszcze trzy tomy...

Calisia Nowa numer 4 kwiecień 2003